BOSK, Leeuwarden, Niderlandy

Wędrujący las w sercu Leeuwarden, składający się z 1200 drzew zasadzonych w 800 skrzyniach – oto sedno projektu artystycznego BOSK. W ciągu 100 dni setki wolontariuszy będą codziennie przenosić drzewa po mieście, pokonując w ten sposób 3,5-kilometrową trasę. Dzięki temu zarówno przechodnie, jak i uczestnicy akcji uświadomią sobie wartość dodaną, jaką stanowi zieleń w mieście. BOSK jest tymczasową oazą, dobrze obrazującą wartość dodaną zieleni i wyborów dotyczących zagospodarowania przestrzeni, których może dokonać miasto. Projekt dotyczy takich obszarów jak mobilność, komfort życia, kultura i natura.

Przez lata centrum Leeuwarden zostało mocno zabetonowane. Dzięki dosłownemu wprawieniu drzew w ruch odwiedzający w ciekawy i oryginalny sposób uświadomią sobie, jakie znaczenie ma zapewnienie zrównoważonego środowiska życia oraz zazielenianie terenów. Wprowadzając tymczasową zieleń, tworzy się wyraźny kontrast, przez co dokładnie widać, co natura ma do zaoferowania miastu.

Inteligentne skrzynie na drzewa z farbą błotną
Podstawowym materiałem, z którego wykonano stosowane w projekcie skrzynie, jest drewno, tak by pasowały one do drzew w możliwie najbardziej naturalny sposób. Czynnikami decydującymi są również wytrzymałość i waga w celu zapewnienia optymalnej mobilności na potrzeby tego wydarzenia. Aby zapobiec łatwemu przewracaniu się drzew, wybrano podziemne zakotwiczenie ich w skrzyniach. Takie rozwiązanie chroni przed wymywaniem gleby, ponieważ skrzynie są wyłożone od wewnątrz tkaniną kapilarną. Jej zaletą jest optymalizowanie dystrybucji wilgoci i zapewnienie glebie równomiernego nawodnienia. W ramach wykończenia zdecydowano się pomalować skrzynie błotem uzyskanym z fryzyjskiej gliny. Dało to piękny, naturalny efekt. Do przenoszenia skrzyń stworzono wózki, które można pchać ręcznie i które mają mały promień skrętu, aby drzewa mogły znaleźć się we właściwym miejscu.

Bioróżnorodny asortyment dostosowany do klimatu
Wyboru gatunków drzew wykorzystanych w projekcie dokonano w ścisłej konsultacji z gminą Leeuwarden, prowincją Fryzja i Szkółką Ebben. Wybrano odmiany, które są odporne na ciepło (biorąc pod uwagę lokalizację w mieście) i dobrze nadają się do uprawy na fryzyjskich gliniastych glebach, na których drzewa zostaną później posadzone. Celowo wykorzystano zarówno gatunki rodzime, jak i obce. Aby zapewnić optymalne nawiązanie do lokalnej bioróżnorodności, zastosowano odmiany rodzime, które zostaną później posadzone na terenach pozamiejskich w gminie i prowincji, takie jak wiąz (Ulmus laevis), olcha (Alnus glutinosa) i grab (Carpinus betulus). Do sadzenia w miastach i w ich pobliżu wybrano różnorodne gatunki nierodzime, ponieważ drzewa te lepiej radzą sobie z ekstremalnymi warunkami klimatycznymi, jak choćby stres cieplny i ulewy. Są to glediczja trójcierniowa (Gleditsia tricanthos), miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba) i brzostownica japońska (Zelkova serrata). Oprócz drzew w skrzyniach posadzono również niższe krzewy, a pozostałą przestrzeń obsiano mieszanką dzikich kwiatów. Głównym kryterium przy wyborze krzewów był szybki wzrost zapewniający prywatność na wysokości oczu oraz, w miarę możliwości, zdatność do spożycia przez zwierzęta. Z tego względu wybrano na przykład rośliny, które wczesną jesienią rodzą jagody będące źródłem pożywienia dla ptaków.

Trwały efekt BOSK
Wcześniej szacowano, że mogą pojawić się skargi ze strony właścicieli firm i mieszkańców centrum miasta. Skrzynie zajmują w końcu sporo miejsca i zasłaniają widok na sklepy i punkty gastronomiczne. W okresie realizacji projektu zmniejszyła się liczba miejsc dla rowerów i do parkowania pojazdów. Poparcie wśród mieszkańców okazało się większe, niż wcześniej zakładano. Częściowo dlatego, że BOSK jest częścią znacznie szerszego projektu kulturalnego. Ponadto setki wolontariuszy pracują codziennie przy przenoszeniu pojemników i podlewaniu roślin. Obecność zieleni wywołała ciepłe reakcje. Zieleń łagodzi krajobraz w mieście, a najczęściej pojawiającym się pytaniem jest to, czy drzewa nie mogłyby zostać. W ogródkach kawiarni i restauracji jest zauważalnie tłoczniej, a centrum miasta emanuje większym spokojem. Projekt BOSK pokazał, że natura powinna być integralną częścią środowiska życia, aby stworzyć atrakcyjne, zdrowe miasto. Gmina Leeuwarden poprzez swoją pełną współpracę przy tym projekcie zademonstrowała, że planowanie urbanistyczne nie jest statyczne, lecz dynamiczne. Dzięki odpowiedniemu doborowi gatunków i przemyślanemu podejściu mobilna zieleń może również wywierać wpływ.